مطالعه بیان ژن‌های پرتوانی در مراحل مختلف تکوین جنینی ماهی گورخری (Danio rerio)

اگرچه نشانگرهای پرتوانی در پستانداران به خوبی شناخته شده‌‌اند، اما هنوز دانش ما در مورد این نشانگرها در ماهیان و دیگر آبزیان اندک است. در این راستا، بیان ژن‌های oct4، nanog، klf4، lin28، c-myc و sox2 که به عنوان هسته مرکزی پرتوانی در موجودات مختلف گزارش شده‌اند، در مراحل مختلف تکوین جنینی ماهی گورخری، شامل مراحل مورولا (71 درجه‌ساعت)، بلاستولای میانی (5/105 درجه‌ساعت)، گاسترولا (310 درجه‌ساعت) و سگمنتاسیون (684 درجه‌ساعت)، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بررسی بیان کمی ژن با استفاده از تکنیک Real Time PCR نشان داد که در بلاستولای میانی ژن‌های lin28، klf4 بیش‌ترین بیان معنی‌دار و ژن‌های oct4، c-myc بیش‌ترین بیان غیرمعنی‌دار را داشتند. علاوه بر این، ژن sox2، که به عنوان یکی از عوامل پرتوانی در موش و انسان شناخته شده است، در ماهی گورخری بعد از مرحله گاسترولا به اوج بیان خود رسید. همچنین نشانگر nanog در مرحله مورولا بیش‌ترین بیان را داشته و در مراحل دیگر تفاوتی در بیان این ژن دیده نشد. بنابراین مهم‌ترین عوامل پرتوانی در ماهی گورخری ژن‌های lin28 ، klf4، oct4 و c-myc هستند که در مرحله بلاستولای میانی به حداکثر بیان خود می‌رسند. ژن sox2 در این ماهی به عنوان مارکر پرتوانی مطرح نیست و احتمالا در فرآیند تمایز دخیل است از طرفی با توجه به الگوی بیانی nanog، به نظر می‌رسد که این ژن نقش دیگری غیر از عملکرد پرتوانی در این گونه داشته باشد.